Wat is hersendood?
Als iemand hersendood is, werken de hersenen niet meer en kunnen deze ook nooit meer beter worden. Op deze pagina lees je wat hersendood precies is en hoe artsen dit vaststellen.
Iemand die hersendood is, is medisch en wettelijk overleden. Toch kan het lichaam er nog 'levend' uitzien, omdat machines het hart en de ademhaling tijdelijk op gang houden. Toch is iemand echt overleden en kan de patiënt nooit meer beter worden.
Wat is hersendood?
Iemand is hersendood als de hersenen stoppen met werken en het nooit meer gaan doen. Er worden geen signalen meer van de hersenen naar het lichaam verstuurd. Hierdoor denkt, voelt of hoort iemand niks meer.
Wat is de oorzaak van hersendood?
Hersendood komt door ernstige, onherstelbare schade aan de hersenen. De hersenen werken nier meer. Die schade kan verschillende oorzaken hebben. Het kan bijvoorbeeld komen door een val, een auto-ongeluk of een hersenbloeding.
Hoe ziet iemand die hersendood is eruit?
Bij iemand die hersendood is, gaat de borstkas nog op en neer. Dat komt omdat de overleden patiënt aan een beademingsapparaat ligt. Dit apparaat blaast lucht met zuurstof in de longen. Daarna laat het de lucht er weer uit. Zo zorgt het apparaat ervoor dat de longen nog zuurstof opnemen en het hart blijft kloppen. Dit zorgt ervoor dat iemand nog kleur heeft en warm aanvoelt.
Het beademingsapparaat zorgt ervoor dat de organen van een hersendode patiënt geschikt blijven voor orgaandonatie. De organen krijgen zo namelijk voldoende zuurstofrijk bloed, waardoor ze gezond blijven.
Wie stelt hersendood vast?
Een dokter gespecialiseerd in de hersenen, zoals een neuroloog of neurochirurg, stelt vast of iemand hersendood is. Iemand wordt pas hersendood verklaard nadat meerdere artsen dit hebben gecontroleerd via een vast stappenplan. Deze artsen horen bij het behandelteam van de patiënt. Ze zijn niet betrokken bij de transplantatie van de organen of bij de patiënten die wachten op een donororgaan.
Het stappenplan dat artsen volgen is heel streng en nauwkeurig opgesteld. In elk ziekenhuis in Nederland is dit hetzelfde. Dit stappenplan heet het Hersendoodprotocol en is vastgelegd in de wet.
De stappen in het Hersendoodprotocol
Wat onderzoeken artsen om te bepalen of een patiënt hersendood is? Lees hieronder welke stappen artsen volgen.
Stap 1. De artsen onderzoeken of er nog reflexen zijn in de hersenstam
Artsen controleren of de patiënt nog reageert. Dit doen ze door deze stappen uit te voeren:
- De arts schijnt in de ogen van de patiënt om te kijken of de pupillen kleiner worden.
- De arts strijkt over het oog om te zien of er een knipperbeweging is.
- De arts draait het hoofd snel om te kijken of de ogen meebewegen.
- De arts spuit koud water in de oren om te zien of de ogen bewegen.
- De arts beweegt het beademingsbuisje of zuigt de luchtpijp uit met een zuigapparaat om te controleren of de patiënt moet hoesten.
Als de patiënt op één van deze testen reageert, dan is de persoon niet hersendood. Het onderzoek wordt dan meteen gestopt. Reageert de persoon niet op de prikkels uit stap 1? Dan gaat het onderzoek verder.
Stap 2. De artsen onderzoeken of er nog elektrische activiteit is in de hersenen of bloed door de hersenen stroomt.
De tweede stap van het hersendoodprotocol is om vast te stellen of er nog elektrische activiteit in de hersenen is of bloed door de hersenen stroomt. Artsen gebruiken hiervoor één van onderstaande onderzoeken:
- Een Elektro-encefalografie (EEG). Dit onderzoek meet of er nog elektrische activiteit is.
- Een Transcranieel Doppleronderzoek (TCD). Dit onderzoek meet of er bloed door de hersenen stroomt.
- Een CT-angiografie (CTA). Dit onderzoek meet of er bloed door de hersenen stroomt.
Als blijkt dat er elektrische activiteit is of bloed door de hersenen stroomt, wordt het onderzoek direct gestopt. Anders gaan de artsen door naar de derde stap van het hersendoodprotocol.
Stap 3. De artsen onderzoeken de ademhaling met een apneutest
Als laatste stap kijkt de arts of de patiënt nog zelf kan ademen. Dit onderzoek heet een apneutest. De patiënt gaat dan kort van het beademingsapparaat af. Voordat dit gebeurt, zorgt de arts dat er genoeg zuurstof in het bloed zit. Daarna zet de arts het beademingsapparaat uit en kijkt of de patiënt zelf ademhaalt.
Tijdens de test meet de arts in de luchtpijp of de persoon ademt. Ook wordt steeds het zuurstofgehalte in het bloed gecontroleerd. Ademt de patiënt niet zelf? Dan is hij hersendood. Dat moment van het onderzoek geldt als officieel overlijdenstijdstip voor de patiënt. Na de test wordt het beademingsapparaat weer aangezet. Zo blijven de organen goed voor orgaandonatie.
Veelgestelde vragen
Ben je wel echt dood als je hersendood bent?
Ja, je bent echt dood als je hersendood bent. Organen en weefsels worden pas uitgenomen als artsen 100% zeker weten dat iemand is overleden. Het vaststellen van de hersendood gebeurt volgens strenge regels. En er kijken altijd meerdere artsen mee.
Is hersendood hetzelfde als coma?
Nee. Coma en hersendood zijn twee verschillende situaties. Als iemand in coma is, is er nog hersenactiviteit te zien in de hersenen. Als iemand hersendood is, dan is alle hersenactiviteit gestopt. De hersenen van iemand die hersendood is werken niet en kunnen ook nooit meer gaan werken.
Kun je herstellen van hersendood?
Nee. Als het Hersendoodprotocol volledig is doorlopen en hersendood is vastgesteld, is herstel niet meer mogelijk. Hersendood is een onomkeerbare toestand. Dat betekent dat iemand die hersendood is, is overleden en niet meer beter kan worden.